Medezeggenschap in de WHOA

Blog

De WHOA is een instrument om buiten faillissement een akkoord te bereiken met schuldeisers en aandeelhouders. Het biedt ondernemers de mogelijkheid om hun onderneming (financieel) te herstructureren of af te wikkelen op een gecontroleerde manier. De WHOA heeft – naast financiële gevolgen – vaak ook gevolgen voor de inrichting van de onderneming en de werkgelegenheid. Dat zijn bij uitstek onderwerpen die voor de medezeggenschap van belang zijn. In de WHOA zijn daarom bepalingen opgenomen ten aanzien van de rol van de medezeggenschap bij een WHOA-traject. Die rol zien wij in ieder geval op twee plaatsen in de WHOA terug:

Artikel 370 lid 3 WHOA: startverklaring

Zodra de schuldenaar start met de voorbereiding van een akkoord, deponeert hij bij de griffie van de rechtbank de startverklaring. Indien bij de onderneming een ondernemingsraad of een personeelsvertegenwoordiging is ingesteld, moet uit deze startverklaring ook blijken op welke wijze de ondernemingsraad of de personeelsvertegenwoordiging over de start van de voorbereiding van het akkoord is geïnformeerd. Dit is het eerste moment waaruit de vroegtijdige betrokkenheid van de medezeggenschap bij de WHOA volgt.

Op grond van de WOR heeft de ondernemingsraad een informatierecht op grond waarvan de ondernemer gehouden is om alle inlichtingen en gegevens te verstrekken die de ondernemingsraad voor een vervulling van zijn taak nodig heeft. Het uitgangspunt daarbij is dat de ondernemingsraad bepaalt welke informatie hij redelijkerwijs nodig heeft om zijn taken te kunnen vervullen. Onder dit informatierecht valt in ieder geval het halfjaarlijks verstrekken van de financiële gegevens. Dat de ondernemingsraad wordt geïnformeerd over de start van de voorbereiding van een WHOA-akkoord past goed bij dit informatierecht en zou kunnen worden beschouwd als een invulling daarvan.

Daarnaast is in de WOR ook het recht op overleg opgenomen. Dit betreft zowel het reguliere overleg, als het artikel 24-overleg. Tijdens het artikel 24-overleg bespreekt de bestuurder met de ondernemingsraad ten minste twee keer per jaar de algemene gang van zaken van de onderneming. Ook geeft de bestuurder aan welke besluiten hij het komende half jaar in voorbereiding heeft en moeten afspraken worden gemaakt over de betrokkenheid van de ondernemingsraad bij deze besluitvorming. Het is goed denkbaar dat informatie over een WHOA-proces tijdens een dergelijke vergadering naar voren zou moeten komen zodat de ondernemingsraad hier tijdig van op de hoogte raakt en dit niet als een verrassing komt.

Artikel 371 lid 1 WHOA: herstructureringsdeskundige

Op grond van artikel 371 lid 1 WHOA kan bij de rechtbank een verzoek worden ingediend tot aanwijzing van een herstructureringsdeskundige. Degenen die bevoegd zijn tot het doen van een dergelijk verzoek zijn de schuldeiser, de schuldenaar, de aandeelhouder maar ook de ingestelde ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging.

In de uitspraak van Rechtbank Noord-Nederland van 13 september 2023 (ECLI:NL:RBNNE:2023:3786) waarin de ondernemingsraad verzocht om de aanwijzing van een herstructureringsdeskundige is gebleken dat hiervoor nodig is dat de onderneming verkeert in een toestand waarin het redelijkerwijs aannemelijk is dat de onderneming met het betalen van zijn schulden niet zal kunnen voortgaan. Deze toestand komt er in principe op neer dat de onderneming nog in staat is aan zijn verplichtingen te voldoen, maar tegelijkertijd voorziet dat er geen realistisch perspectief is om een toekomstige insolventie af te wenden.

Een verzoek tot aanwijzing van een herstructureringsdeskundige door de ondernemingsraad kwam ook aan bod in de uitspraak van de Rechtbank Gelderland d.d. 9 april 2024 (ECLI:NL:RBGEL:2024:2467). De rechtbank oordeelde daarin dat het aan de ondernemingsraad als verzoeker was om de vereiste WHOA-toestand aannemelijk te maken, tenzij uit een bijzondere regel of uit de eisen van redelijkheid en billijkheid een andere verdeling van bewijslast voortvloeit. In die zaak bleek naar het oordeel van de rechtbank echter niet dat de ondernemingsraad in een onredelijk zware bewijspositie verkeerde. Daarbij is meegewogen dat de ondernemingsraad juist toegang had gekregen tot de benodigde financiële informatie.

De vraag rijst hoe – door de ondernemingsraad – de vereiste WHOA-toestand kan worden onderbouwd. De rechtbank gaf daarbij aan dat het verzoekschrift geen of onvoldoende informatie bevatte aan de hand waarvan kon worden beoordeeld of de onderneming in de WHOA-toestand verkeerde nu iedere vorm van cijfermatige onderbouwing ontbrak. Daaruit kan de conclusie worden getrokken dat een cijfermatige onderbouwing vereist is. Het ligt dan ook voor de hand dat de ondernemingsraad zich door een (externe) deskundige laat begeleiden in dit soort trajecten.

Afrondend

Uit deze bepalingen blijkt dat de wetgever noodzakelijk heeft geacht dat de medezeggenschap tijdens een WHOA- traject vroegtijdig wordt betrokken. Om het traject met de ondernemingsraad soepel te laten verlopen, kan aan het volgende worden gedacht:

• Maak gebruik van een regulier overleg moment of een artikel 24-overleg om de ondernemingsraad goed op de hoogte te houden en informeer de ondernemingsraad over de financiële stand van zaken.
• Betrek de ondernemingsraad op de juiste manier en zorg voor volledige informatieverstrekking om een soepel proces te bewerkstelligen en voldoende draagvlak te creëren.

Naast een WHOA-traject is in de praktijk vaak ook een herstructurering van de organisatie gaande (reorganisatie). Op grond van de WOR zal daarover advies van de ondernemingsraad moeten worden gevraagd. Tijdige informatie over het WHOA-traject zorgt voor meer begrip voor de reorganisatie en een voortvarend reorganisatietraject.